Φυσιολογικά, η κίνηση των αρθρώσεων επιτυγχάνεται χωρίς να υφίσταται τριβή των αρθρικών επιφανειών. Ωστόσο, λόγω διαφόρων καταστάσεων που προκύπτουν κατά βάση λόγω της παρόδου του χρόνου, δεν αποκλείεται να αρχίσει να πραγματοποιείται τριβή των αρθρικών επιφανειών και των οστών μεταξύ τους. Σε αυτή την περίπτωση, προοδευτικά εκδηλώνονται δυσμενείς συνέπειες, ιδίως εάν η δομή που φθείρεται είναι η σπονδυλική στήλη. Εάν οι σπόνδυλοι, οι οποίοι απαρτίζουν τη σπονδυλική στήλη, αρχίζουν να τρίβονται μεταξύ τους, τότε αρχίζουν να εμφανίζονται προοδευτικά διάφορα ενοχλήματα. Τα ενοχλήματα αυτά συχνά οφείλονται στο σχηματισμό οστεοφύτων. Τι εννοούμε όμως με τον όρο οστεόφυτα της σπονδυλικής στήλης και τι συμπτώματα μπορούν αυτά να προκαλέσουν;
Τι είναι τα οστεόφυτα σπονδυλικής στήλης;
Τα οστεόφυτα σπονδυλικής στήλης είναι μικρές, λείες προεξοχές σαν εξογκώματα που αναπτύσσονται στις άκρες των αρθρώσεων. Μάλιστα, όσον αφορά στη σπονδυλική στήλη, τα οστεόφυτα μπορούν να σχηματιστούν είτε στις αρθρώσεις ή και στο εσωτερικό του σπονδυλικού σωλήνα, όπου στη δεύτερη περίπτωση η κλινική εικόνα είναι σαφώς πιο έντονη. Οι προεξοχές αυτές δημιουργούνται λόγω της φθοράς του χόνδρου που βρίσκεται ανάμεσα στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την τριβή των άκρων των αρθρώσεων μεταξύ τους, γεγονός που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη τριβή και πίεση. Προκειμένου ο οργανισμός να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση και να προστατεύσει τα οστά, προβαίνει σε εναπόθεση ασβεστίου στην περιοχή που εντοπίζεται η φθορά και η τριβή με σκοπό την σταθεροποίησή της. Τα οστεόφυτα αντιπροσωπεύουν ακριβώς αυτή την εναπόθεση ασβεστίου. Ωστόσο, καθώς αναπτύσσονται σε μέγεθος και προεξέχουν σημαντικά, μπορούν να προκαλέσουν σημαντική δυσφορία και να επηρεάσουν την κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης.
Αίτια σχηματισμού οστεοφύτων
Η πιο συχνή αιτία σχηματισμού οστεοφύτων στη σπονδυλική στήλη είναι η εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των αρθρώσεων. Όταν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι φθείρονται και οι σπόνδυλοι αρχίζουν να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, το σώμα προσπαθεί να σταθεροποιήσει τις αρθρώσεις δημιουργώντας οστεόφυτα. Αυτή η διαδικασία παρατηρείται συχνά σε περιπτώσεις που ο ασθενής πάσχει από εκφυλιστική δισκοπάθεια ή οστεοαρθρίτιδα σπονδυλικής στήλης.
Η σπονδυλική οστεοαρθρίτιδα είναι μια κοινή αιτία ανάπτυξης οστεοφύτων, καθώς η φθορά του χόνδρου στις αρθρώσεις προκαλεί επιπλέον πίεση και τριβή. Αυτή η τριβή, με τη σειρά της, οδηγεί το σώμα να παράγει οστεόφυτα για να σταθεροποιήσει τις καταπονημένες αρθρώσεις. Παρόλο που η παραγωγή νέου οστού μπορεί να φαίνεται ως προστατευτική απόκριση του οργανισμού, η εκτεταμένη ανάπτυξη οστεοφύτων μπορεί να περιορίσει την κίνηση των αρθρώσεων και να προκαλέσει συμπτώματα όπως πόνος, δυσκαμψία ή ακόμα και νευρολογικά προβλήματα.
Εκτός από τις εκφυλιστικές ασθένειες, η μηχανική αστάθεια της σπονδυλικής στήλης, όπου ο σκελετός αδυνατεί να υποστηρίξει σωστά το σώμα, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη οστεοφύτων. Επιπλέον, τραυματισμοί από ατυχήματα ή αθλητικές δραστηριότητες μπορούν να επιταχύνουν τον εκφυλισμό της σπονδυλικής στήλης και να συμβάλλουν στη δημιουργία οστεοφύτων.
Πέρα από τον φυσιολογικό εκφυλισμό λόγω ηλικίας, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη οστεοφύτων, όπως η διάχυτη σκελετική υπερόστωση, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, καθώς και κακή στάση του σώματος. Η κληρονομικότητα, το κάπνισμα και η παχυσαρκία, αν και δεν αποτελούν άμεσες αιτίες, μπορούν να επιταχύνουν τη φθορά της σπονδυλικής στήλης και να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης οστεοφύτων.
Συμπτώματα που προκαλούν τα οστεόφυτα σπονδυλικής στήλης
Τα περισσότερα οστεόφυτα σπονδυλικής στήλης δεν προκαλούν συμπτώματα. Ωστόσο, όταν ένα οστεόφυτο πιέζει ένα νεύρο ή βρίσκεται εντός του σπονδυλικού σωλήνα ασκώντας πίεση στο νωτιαίο μυελό, μπορεί να εμφανιστούν διάφορα συμπτώματα. Η θέση των οστεοφύτων καθορίζει τα συμπτώματα που θα εμφανιστούν. Για παράδειγμα, αν αναπτυχθούν στην αυχενική μοίρα, μπορούν να προκαλέσουν πόνο και δυσκαμψία στον αυχένα, μούδιασμα στα χέρια, πονοκεφάλους ή ακόμα και αυχενική μυελοπάθεια. Αντίστοιχα, αν αναπτυχθούν στην οσφυϊκή μοίρα, μπορεί να προκαλέσουν πόνο στη μέση (οσφυαλγία) ο οποίος συχνά ακτινοβολεί και στα κάτω άκρα (ισχιαλγία), μούδιασμα ή αδυναμία στους γοφούς και τα πόδια, συχνά λόγω πίεσης στο ισχιακό νεύρο.
Επιλογές θεραπείας
Οι περισσότερες περιπτώσεις οστεοφύτων μπορούν να αντιμετωπιστούν με συντηρητικά μέτρα, ειδικά εάν δεν υπάρχουν έντονα συμπτώματα ή νευρολογικά ελλείμματα. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα, φυσικοθεραπεία και ειδικό ασκησιολόγιο ή επισκληρίδιες εγχύσεις κορτικοστεροειδών, οι οποίες συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής στις αρθρώσεις ή γύρω από τα νεύρα. Τέλος, η σωματική δραστηριότητα, η σωστή διατροφή και η αποφυγή του καπνίσματος είναι σημαντικά για τη διατήρηση της σπονδυλικής στήλης στη βέλτιστη κατάσταση και τη μείωση της φθοράς. Ωστόσο, εάν τα συμπτώματα επιμείνουν ή εάν υπάρχει νευρολογική επιδείνωση, όπως παράλυση ή απώλεια ελέγχου των άκρων, χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των οστεοφύτων. Σε κάθε περίπτωση, ο Νευροχειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Παναγιώτης Κυριακόγγονας προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση για κάθε ασθενή με οστεόφυτα σπονδυλικής στήλης.