Ο πόνος στη μέση ή αλλιώς οσφυαλγία είναι ένα σύμπτωμα που αν και αρκετά δυσάρεστο, δυστυχώς εκδηλώνεται όλο και συχνότερα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται κατά βάση σε καταπόνηση, ιδίως αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι πολλά άτομα εργάζονται μπροστά σε έναν υπολογιστή χωρίς πάντα να δίνουν προσοχή στη στάση του σώματός τους και χωρίς να υπάρχει τακτική άσκηση. Ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό περιστατικών πόνου μπορεί να οφείλεται σε κάποια πάθηση της σπονδυλικής στήλης. Η σπονδυλική στήλη είναι μια πολύπλοκη δομή που αποτελείται από σπονδύλους, μεσοσπονδύλιους δίσκους, συνδέσμους, μύες και νεύρα. Κάθε στοιχείο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας, της ευελιξίας και της προστασίας του νωτιαίου μυελού και των νευρικών ριζών. Συνεπώς, οποιαδήποτε πάθηση σε αυτή τη δομή ενδέχεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πασχόντων.
Πόνος στη μέση και κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
Η σπονδυλική στήλη, όπως προαναφέρθηκε, σχηματίζεται από διάφορες δομές, καθεμία εκ των οποίων έχει το δικό της ρόλο. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, όπως προδίδει και το όνομά τους, βρίσκονται μεταξύ των σπονδύλων και συμβάλλουν στην απορρόφηση των κραδασμών και τη διευκόλυνση διαφόρων κινήσεων ευκαμψίας της σπονδυλικής στήλης. Κάθε δίσκος αποτελείται από έναν εξωτερικό ινώδη δακτύλιο και έναν εσωτερικό πολφώδη πυρήνα. Μια κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου εμφανίζεται όταν ο εσωτερικός πυρήνας προεξέχει μέσω μιας ρήξης του ινώδους δακτυλίου, συμπιέζοντας κοντινές νευρικές ρίζες. Η πάθηση αυτή μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης, ωστόσο φαίνεται να «προτιμά» την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Έτσι, εκδηλώνεται φλεγμονή, πόνος στη μέση χαμηλά, μούδιασμα ή και μυϊκή αδυναμία, ανάλογα με την έκταση της πίεσης στις νευρικές ρίζες. Ο πόνος μάλιστα συχνά αντανακλά και στο πόδι (ισχιαλγία).
Ως προς τη θεραπεία της πάθησης, αυτή είναι συνήθως συντηρητική και περιλαμβάνει ανάπαυση, φυσικοθεραπεία και διαχείριση του πόνου με φαρμακευτική αγωγή. Αν τα συμπτώματα επιμείνουν ή εμφανιστούν νευρολογικά ελλείμματα, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Μάλιστα, υπάρχουν σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές όπως η μικροδισκεκτομή και η πλήρως ενδοσκοπική δισκεκτομή, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται αφαίρεση του προβληματικού τμήματος του δίσκου και αποσυμπίεση της νευρικής ρίζας που πιέζεται, χωρίς να διακυβεύεται η ακεραιότητα των γειτονικών δομών.
Οσφυαλγία κι εκφυλιστική δισκοπάθεια
Ο πόνος στη μέση μπορεί να προκληθεί επίσης λόγω εκφυλιστικής δισκοπάθειας στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αυτή αφορά στη σταδιακή φθορά των μεσοσπονδύλιων δίσκων λόγω γήρανσης, τραύματος ή επαναλαμβανόμενης καταπόνησης. Αυτή η κατάσταση συχνά οδηγεί σε αφυδάτωση του πυρήνα του δίσκου, απώλεια ύψους και την ανάπτυξη ρήξεων στον εξωτερικό ινώδη δακτύλιο. Καθώς οι δίσκοι υφίστανται εκφυλιστικές αλλοιώσεις, χάνουν την ικανότητά τους να απορροφούν τους κραδασμούς, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση στους παρακείμενους σπονδύλους και τις υπόλοιπες δομές. Το αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση είναι η αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης διαφόρων παθήσεων όπως κήλη ή στένωση του μεσοσπονδυλίου διαστήματος, οι οποίες με τη σειρά τους ενδέχεται να προκαλέσουν συμπίεση των νευρικών ριζών ή του νωτιαίου μυελού. Το αποτέλεσμα είναι να εκδηλώνεται πόνος ή νευρολογικά ελλείμματα. Ως προς τις επιλογές θεραπείας, στα αρχικά στάδια, η εκφυλιστική δισκοπάθεια αντιμετωπίζεται συντηρητικά με φυσικοθεραπεία, αντιφλεγμονώδη φάρμακα και επισκληρίδιες εγχύσεις στεροειδών. Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση, με την κατάλληλη τεχνική να επιλέγεται με βάση τις ιδιαιτερότητες του κάθε περιστατικού.
Οσφυϊκή σπονδυλική στένωση και πόνος στη μέση
Η οσφυϊκή στένωση σπονδυλικής στήλης αναφέρεται στη μείωση της διαμέτρου του σπονδυλικού σωλήνα λόγω υπερτροφίας των αρθρώσεων και των συνδέσμων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση του νωτιαίου μυελού ή των νευρικών ριζών. Αυτή η πάθηση οδηγεί σε μείωση του διαθέσιμου χώρου για τις νευρικές δομές, προκαλώντας συμπίεση των νεύρων. Οι ασθενείς με σπονδυλική στένωση της οσφυϊκής μοίρας συχνά παρουσιάζουν νευρογενή χωλότητα, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται πόνος στη μέση, μούδιασμα ή μυϊκή αδυναμία στα πόδια που επιδεινώνεται με τη βάδιση και βελτιώνεται κατά το κάθισμα ή την κλίση του σώματος προς τα εμπρός. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστεί σημαντική μυϊκή αδυναμία ή δυσλειτουργία της κύστης/εντέρου. Για τη θεραπεία της πάθησης σε πρώτη φάση εφαρμόζεται συντηρητική προσέγγιση η οποία περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία, αντιφλεγμονώδη φάρμακα και επισκληρίδιες εγχύσεις στεροειδών. Σε περιπτώσεις ωστόσο που τα συμπτώματα είναι πολύ σοβαρά ή επιδεινώνονται προοδευτικά, η χειρουργική αποκατάσταση κρίνεται συνήθως αναγκαία. Η επέμβαση έχει ως σκοπό την πλήρη αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων κι έπειτα τη στήριξη της σπονδυλικής στήλης. Ο Νευροχειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Παναγιώτης Κυριακόγγονας αντιμετωπίζει χειρουργικά, εφόσον βέβαια υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις, κάθε πάθηση σπονδυλικής στήλης που προκαλεί έντονο πόνο ή άλλα νευρολογικά ελλείμματα.